Eser: Okulsuz Toplum
Yazar: İvan İllich
Çevirmen: Mehmet Özay
Yayınevi: Şule Yayınları
Eğitim sistemi ve okullaştırmaya eleştirel bir bakış açısı getiren Ivan İllich’in, “Okulsuz Toplum” kitabı okura farklı bir bakış açısı sunuyor. Okullaşmanın aslında eğitimle aynı anlama gelmediğini söylerken eğitim kurumlarının inşasında karşımıza çıkan maliyetli tabloları gözler önüne seriyor. Okulların başarısızlıkları, eğitimin çoğunlukla son derece pahalı, karmaşık ve gizli-saklı bir iş olduğu yönünde kanıtlar öne sürüyor.
Kitap, eğitim konusunu birçok açıdan ele almaktadır. Dünyadaki eğitim sisteminin belli bir grubun elinde olduğu gerçeği gün gibi ortadadır. Amerikalı her bir kolej mezununun maliyetinin, dünya nüfusunun neredeyse yarısının bir yaşam boyunca ihtiyacı olan gelirin beş katından daha fazla olduğunu okuduğumuzda, algımızın nasıl kilitli kapılar ardında kaldığını anlayacağız.
Eğitimin alışılagelmiş müfredatından geçen insanların tipik benzerlikleri, sanki torna tezgâhında üretilmiş veya kalıbı çıkarılmış malzemeler gibi oluşları ayrıca düşünülmelidir. Okula başlayana kadar ele avuca sığmayan çocukların eğitim aldıktan sonraki hâlleri tamamen farklıdır ve kötüye doğru bir gidiş söz konusudur. İnsan esas eğitimini yazarın da savunduğu gibi okul dışında almaktadır. Gelecek, yeni ideolojiler ve teknolojiler geliştirmemizden ziyade daha çok etkin yaşamı destekleyen kurumları seçimimize bağlıdır. Formel yapıların insan merkezli ve insanı önceleyen kurumlar hâline getirilmesi elzemdir.
