Hayatının merkezini ilim, teslimiyet ve vakarın oluşturduğu, “Hatibetu’n Nisa” olarak anılan meraklı bir ilim yolcusu Esma binti Yezid, dönemin önde gelen Ensar hanımlarından biridir. Abdüleşheloğulları’na mensup Sad bin Muaz (Radiyallahu Anh) Müslüman olduktan sonra kabilesine İslâm’ı tebliğ etmiş ve Esma binti Yezid ile ailesi de Müslüman olanlar arasında yer almıştır. Babası Yezid İbni Seken (Radıyallahu Anh) ve kardeşleri, Resulullah’ı (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) korumak için şehid olan sahabelerdendir. Esma hem şehid kızı hem de şehid kardeşidir.
İMAN REFLEKSİ
Hicretten bir yıl önce Müslüman olan Esma’nın (Radiyallahu Anha) doğum tarihi ile ilgili net bir bilgi yoktur ama bu dönemde genç bir kız olduğu söylenmektedir. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), Medine’ye hicret ettikten sonra O’na biat eden erkeklerin yanındaki üç kadından biridir: Leyla binti Hatim, Havva binti Yezid ve Esma binti Yezid…
Resulullah’ın (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) biat şartlarını saymasından sonra Esma binti Yezid biat için ellerini uzatmış, fakat Resulullah biatlarını söz ile alacağını açıklamıştır. Bu esnada altın bilezikleri gözükmüş, Efendimizin (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bilezikleri çıkarması gerektiğini söylemesi üzerine de hiç düşünmeden onları çıkarıp atmıştır. Kendisi attıktan sonra kimin aldığını dahi görmediğini ifade etmiştir. İlk kez gördüğü Resulullah’ın (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ilk isteğine tepkisi, O’na olan teslimiyetini göstermek olmuştur. İşte Esma (Radiyallahu Anha) iman-amel refleksi bu şekilde gelişmiş bir hanımdır.1
EN HAYIRLI EVLERDEN BİR EV
Âişe (Radiyallahu Anha) ile yakın arkadaştır ve düğün gününde onun yanında olmuştur. Kendisi için bir ilim kapısı olarak gördüğü Âişe annemizden, kadınların özel halleri ile ilgili ve merak ettiği her konuda bilgi almaya çalışmıştır. Peygamber Efendimizi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ve ashabını evinde sık sık misafir etmiştir. Esma (Radiyallahu Anha) hazırladıkları az olmasına rağmen her seferinde herkese yettiğini hatta arttığını anlatırken “Allah’a yemin ederim ki bu Resulullah’ın bereketi sebebiyledir.” demiştir Onun evi, bu özverili ve cömert hâli sayesinde Resulullah’ın (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sıkça ziyaret ettiği ve ev halkı için dualar ettiği bir ev olmuştur. Efendimiz bu durumu “Senin evin Ensar’ın en hayırlılarının evlerinden biridir.” diyerek ifade etmiştir.
SEVAP ORTAKLIĞI YOK MU?
Esma binti Yezid duruşu ve fıtratı ile aynı zamanda Medineli kadınların sözcüsü konumundadır.
Bir gün Medineli hanımlar kendi aralarında “sevap muhasebesi” yapmışlar, erkeklere göre bazı fırsatlardan mahrum kaldıklarını düşünüp işin içinden çıkamayınca da Resulullah’a (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sorma kararı almışlardı. Hanımların sözcüsü mescide giderek kafalarını karıştıran bu durumu şu şekilde dile getirmiştir:
“Anam, babam Sana feda olsun; ben kadınların bir elçisi ve temsilcisi olarak huzuruna varmış bulunmaktayım. Doğu veya batıda bulunup da huzuruna neden geldiğimi duyan her kadın mutlaka benimle aynı düşünceleri paylaşacaktır. Arzım şudur ki: Allah, Seni hak olarak bütün erkek ve kadınlara göndermiştir. Ve biz Sana ve Seni gönderen Rabbine iman etmiş bulunuyoruz. Biz kadınlar, siz erkeklerin evlerinde oturarak, sizlerin isteklerini yerine getirmekte ve evlatlarınızın yükünü taşımaktayız. Siz erkekler ise cuma namazı, cemaat namazı, hasta ziyareti, cenaze merasimine katılma, haccetme ve hepsinden de önemlisi Allah yolunda cihad etme gibi amellerle biz kadınlara üstün kılınmışsınız. Ancak hacca, umreye veya sınırları korumaya çıktığınızda, elbiselerinizi dokuyan ve çocuklarınızı eğiten yine bizleriz. O hâlde ey Allah’ın Resulü, sevap ve mükâfat açısından sizinle bir ortaklığımız var mı?”
Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mescitte bulunan ashabına dönerek “Siz dinî bir sual soran kadınlar içerisinde bundan daha güzel konuşan birini işittiniz mi?” buyurmuştur. Esma binti Yezid’in (Radıyallahu Anha) kendini ifade ediş biçimi, sözlerini kullanımı Resulullah’ın çok hoşuna gitmiş ve onu tebrik etmiştir. Ardından hanımları rahatlatan bir müjde ile sözlerine şöyle devam etmiştir: “Ey kadın, git ve seni bekleyen kadınlara de ki sizden her kim eşine karşı vazifelerini en güzel şekilde yerine getirir, onu hoşnut etmeye çalışır ve ona itaat ederse erkeklerin alacağı sevabın hepsi ona da verilecektir.” Bu olaydan sonra da Esma binti Yezid “Hatibetu’n Nisa = Kadınların Hatibi” olarak anılmıştır.
İlim, teslimiyet ve vakar hayatının bir parçası olmuştur. Peygamber Efendimizden (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) eşleri dışında en çok hadis rivayet eden hanımdır. Selamlaşma, ziynet kullanma, yalan, kıraatler gibi farklı konularda 81 Hadis-i Şerif rivayet etmiştir.
HER YERDE ÖNCÜ
Esma binti Yezid (Radiyallahu Anha) Hudeybiye, Mekke’nin fethi ve Yermuk Savaşı da dâhil olmak üzere ihtiyaç duyulan her alanda öncü hanımlardan biridir. Fetih Suresi’nde Allah’ın razı olduğu ve kalplerine sekine indirdiğini haber verdiği kişilerdendir. Yermuk Savaşı’nda askerlerimizin zor durumda olduğunu anlayınca bulunduğu çadırın direği ile dokuz Rum askerini öldürmüştür. Nerede ve ne şekilde ihtiyaç varsa orada Rabbi için var olmuş ve elinden gelenin fazlasını yapmıştır. Yermuk Savaşı’ndan sonra Şam’a yerleşmiş, o bölgeye hadis ve fıkıh ulaştıranların da ilklerinden olmuştur. Vefatına kadar hayatını ilim yolunda ve talebe yetiştirerek geçirmiştir. Resulullah’tan (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yirmi yıl sonra Şam’da vefat etmiştir.
Allah ondan razı olsun.
