Ebu’d-Derdâ’nın (Radıyallahu Anh) eşi Ümmü’d-Derdâ’ya (Radıyallahu Anha) şöyle sorarlar: “Peygamber’den (Sallalahu Aleyhi ve Sellem) bir şey işittin mi?”. O da şöyle cevap verir: “Peygamber mescidde otururken yanına vardım, şöyle buyurduğunu işittim: “Amellerin tartılacağı kıyamet günü teraziye güzel ahlaktan daha ağır bir şey konmayacaktır.” (Buhari, Edebü’l Müfred, 243/530)
Ahlaklı olmak günümüzde kaybolmaya yüz tutmuş hazinelerden biridir. On yıl öncesi ile bugünü kıyasladığımızda bile ahlakın ne kadar zayıfladığını görmekteyiz. Örneğin büyüklere gösterilen saygı, on yıl içerisinde azaldığını fark ettiğimiz durumlardan sadece biridir.
Bir eksikliğin giderilmesinin şüphesiz en güzel yolu, kâmil olana bakmak ve onu örnek almaktır. Kâinatın Efendisi, iki cihan güneşi Muhammed Mustafa (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), ahlakıyla en güzel örnek olarak karşımıza çıkmaktadır. Allah Teâlâ (Celle Celaluh), Efendimize (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hitaben şöyle buyurmaktadır: “Sen elbette yüce bir ahlak üzeresin.” (Kalem Suresi 4) İşte bu noktada anlıyoruz ki O’nu hayatımıza örnek olarak geçirdiğimizde hem bizim hem de etrafımızdakilerin kalbinde çiçekler açacaktır.
PEKİ, NEREDEN BAŞLAMALIYIZ?
Burada karşımıza İmam Buhari’nin el-Edebü’l Müfred adlı eseri karşımıza çıkmakta ve bizi bu girdabın içerisinden kurtarmaktadır. İmam Buhari bu eserinde, Resulullah Efendimiz’in (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ahlak hakkında nakledilen sözlerini, davranışlarını ve tavsiyelerini toplayarak bizlere yol göstermektedir.
Eserin önemini anlatmadan önce İmam Buhari’nin kim olduğunu bilmekte fayda vardır. Sahih hadisleri ilk olarak bir araya getiren İmam Buhari, hadis ilminde tartışmasız bir otoriteye sahiptir. Hadisleri seçmedeki metodu âlimler tarafından -istisnalar bulunsa da- en iyi metot olarak kabul edilmiştir.
Buhara’da doğan İmam Buhari, on yaşında hadis öğrenimine başlamış, annesiyle yaptığı hac yolculuğu sonrası ömrü “rıhle” denilen hadis yolculukları ile geçmiştir. Zamanla şöhreti artmış ve âlimler arasında konuşulmaya başlanmıştır. Bağdat’a yaptığı yolculukta şehre ayak bastığını duyan muhaddisler kendisini imtihan etmek istemişler, İmam Buhari’ye 100 hadisin senedini ve metnini değiştirerek sormuşlar. İmam Buhari, hiçbir hadisi o şekilde bilmediğini dile getirip hadislerin hepsini doğru şekilde aktarmıştır. Orada bulunanlar onun hafızasına hayran kalmışlardır. Hadis ve fıkıh âlimi olan İbn Huzeyme İmam Buhari hakkında şöyle demiştir: “Şu gök kubbenin altında Resulullah’ın (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hadislerini Buhari’den daha iyi bilen ve daha iyi ezberlemiş olan birini görmedim.”
Hadis kitapları içerisinde ahlak konulu hadisleri müstakil olarak barındıran eserler mevcuttur. İmam Buhari’nin en önemli eserlerinden biri sayılan el-Edebü’l Müfred de içerisinde ahlak konulu 1322 hadis barındırmaktadır. Eser, edep-ahlak temalı bir eser olduğundan içerisinde bölüm başlıkları bulunmamakta yalnızca bab/konu başlıkları bulunmaktadır.
İmam Buhari’nin başlıkları dizmesinde bile bir titizlik vardır. En önemli konulardan biri olan ve Kur’an-ı Kerim’de Allah’a imandan sonra zikredilen anne-babaya iyilik konusu ile eserine başlamıştır. Daha sonra sırasıyla şu konuları takip etmiştir: sıla-ı rahim, evlat ile alakalı rivayetler, komşu ile alakalı rivayetler, iyilik, iyiliğe iyilikle karşılık verilmesi. İmam Buhari, konuları sıraya koyuşu ile aslında bizlere nasıl daha ahlaklı bir Müslüman olunacağının ipuçlarını vermiştir. Kitabı okurken bu güzel hasletleri sıra ile uygulamaya geçirmemiz ahlakımızı ve hayatımızı güzelleştirecektir.
KİTABI NASIL OKUMALIYIZ?
Şu anda çok yoğun bir hayatımız olabilir, okumamız gereken çok fazla eser bizi bekliyor olabilir. Fakat günlük beş hadis okunarak bir sene bitmeden bu kitabı bitirmek mümkündür. Aynı zamanda aile ya da arkadaş grubu ile okunarak kitabın bereketinden istifade edilebilmesi de ayrı bir güzellik olacaktır.
Rabbim cümlemizi bu yolda çalışanlardan eylesin.
