Gün içerisinde rutin yaşamımıza devam ederken olumlu yahut olumsuz birçok faktörle karşılaşırız. İşe giderken trafikte yaşanan tartışmalar, özel hayatımızda yaşadığımız anlaşmazlıklar bunlara ufak birer örnektir. Bu olumsuz durumların kimini tolere edebilirken kimiyle başa çıkamayabiliriz. Bazen de sebebi olay değil kişi olan bu tarz durumlar yaşarız.
Hayatımızda önemli yeri olan ve yakın çevremizi oluşturan eş, dost, akrabalarımızla ilişkilerimiz, farkında olsak da olmasak da yaşamımızı oldukça fazla etkilemektedir. İlişkilerimizde sınırlarımızı ne kadar koruyabildiğimiz ve bir başkasının sınırlarına ne kadar saygı gösterebildiğimiz bu anlamda oldukça kıymetlidir. Öte yandan, sohbet ederken, çay kahve içerken enerjinizi tabiri caizse emen, birlikte olduğunuz zaman diliminde bunaldığınız, kendinizi sıkışmış hissettiğiniz o arkadaşınız var ya; evet, işte o insanlar sizin hayatınızda bulunan duygusal bir vampir olabilir. Nasıl mı?
Metaforik anlamda ifade etmeye çalıştığımız şey, hemen hemen hepimizin hayatında yer alan, hatta belki zaman zaman bizim de büründüğümüz bir kimlik olan, duygusal vampirler.
KİMDİR BU DUYGUSAL VAMPİRLER?
Duygusal vampirleri birkaç başlıkta ele alarak açıklayabiliriz. Bunlar:
- Kurban Rolünde Vampir
Bu role bürünen kişiler sürekli olumsuz durumlardan yakınırlar. Hiçbir şekilde mutlu olmazlar. Siz ne kadar yardımcı olmaya çalışırsanız çalışın çözüme kapalıdırlar. Aynı sözleri ve davranışları sürekli tekrar ederler. Sorunları katlanarak devam eder. Hayatınızda bu role bürünmüş bir kişi varsa muhtemelen hayat sizin için çok yorucu bir hale gelecektir.
Ne yapmalı? Sınırlarınızı belli ettiğiniz halde hala çözüm için hiçbir çaba sarf etmiyorsa, iletişimi bir noktada kesmeniz gerekebilir. Bu durum devam ediyorsa kırmadan karşınızdakini dinleyemeyeceğinizi gerek sözel gerekse bedensel olarak ifade etmeye çalışmalısınız.
- Kontrolcü/Denetleyici Rolünde Vampir
Bu tarz insanlar sürekli -meli, -malı içeren cümlelerle konuşurlar. Siz bir olay karşısında fikrinizi beyan ederken o karşı çıkıp en iyisini kendisinin bildiğini iddia eder. Hükmeden konumunda olan bu insanlar kendinizi değersiz hissetmenize sebep olurlar. Her konuda bir işi nasıl yapmanız gerektiği hakkında fikirleri muhakkak vardır. Bu tip insanlarla karşılaştığınızda kendinizi değersizleştirilmiş hissedebilirsiniz.
Ne yapmalı? Kontrolcü insanlara kendi tarzlarında cevap vermek ters etki oluşturabilir. Kendinizi net bir şekilde ifade etmenizde fayda vardır. Karşınızdaki kişi ısrarcı olsa da hiçbir şekilde geri adım atmamak etkili olabilir.
- Sürekli Konuşan/Konuşmayı Çok Seven Vampir
Bu kişilerle edilen sohbet karşılıklı değildir. Dinleyen kişi müdahale etmedikçe bu insanlar saatlerce konuşabilirler. Tüm arzuları kendilerini anlatmak yönündedir.
Ne yapmalı? Nazik bir şekilde bu insanları durdurmanız gerekir. Bazen bu tip insanlar istemsizce çok konuşma davranışı gösterebilirler. Dolayısıyla birçoğu bu durumun farkında bile olmayabilirler. Böyle bir durumda sağlıklı bir diyaloğa giremediğinizi ve birlikte buna biraz daha dikkat etmeniz gerektiğini ifade edebilirsiniz. Bu yöntemin de işe yaramadığını fark ederseniz ilişkinizde aranıza mesafe koymayı deneyebilirsiniz.
- Narsist Vampir
Bu insanlar için hayatlarındaki tek ve en önemli şey kendileridir. Dünya üzerindeki canlı cansız her şey onlara hizmet etmek, ihtiyaçlarını gidermek için vardır. Tavırlarında dikkat çekme ihtiyacı, beğenilme arzusu ön plandadır. Ayrıca çoğu narsist empati yeteneğinden yoksundur. Dolayısıyla bu kişilerle iletişime girmek oldukça zordur.
Ne yapmalı? Narsist kişilerden beklentilerimizi oldukça düşük seviyede tutmakta fayda var. Bir konu hakkında uzlaşmak istiyorsanız, o konunun yahut fikrin kendisine nasıl fayda sağlayacağını ona açıklamanız etkili olabilir.
Kısaca dört başlık altında bahsettiğimiz duygusal vampirlerden kendinizi korumak için iki aşamalı bir sürece ihtiyacınız olabilir: İlk olarak iletişime girdiğimiz kişinin duygusal bir vampir olduğunu fark edebilmek; ikinci olarak ise, çekinmeden, biraz risk alarak sınır koyup kendimizi korumaya çalışmak.[1]
KARŞINIZDAKİ KİŞİNİN DUYGUSAL BİR VAMPİR OLDUĞUNU NASIL ANLARSINIZ?
Bu tip kişilik özellikleri taşıyan kişilerle karşılaştığınızda genellikle;
- Enerjinizin düştüğünü, kendinizi iyi hissetmediğinizi fark edebilirsiniz.
- Negatif düşünceler zihninizde belirmeye başlayabilir.
- Kendinizi eleştirilmiş, denetlenmiş, hakimiyet altında hissedebilirsiniz.
Terapist Dr. Albert Bernsteın’ın bu özellikteki kişileri isimlendirmek için kullandığı ‘‘Duygusal Vampirler’’ kavramı buradan gelmektedir. Tıpkı filmlerde yer alan vampirler gibi duygusal vampirler de enerjimizi emip tüketmektedir.[2]
Sonuç olarak şunu ifade edebiliriz ki, hayatımızda bu gibi insanların söz sahibi olmalarına izin vermek de buna sınır koyabilmek de bizim elimizdedir. Yaşam boyu belli başlı zorluklarla mücadele ederken -ki hayat bir imtihan- bir de bilinçli ya da bilinçsiz duygusal vampirlerle mücadele etmeye çalışmak oldukça yorucudur. Söz konusu insanlara mümkün olduğunca fırsat vermeden, onlarla karşılaştığımızda da bazı çözüm yöntemlerine başvurarak yaşayabileceğimiz olumsuz etkiyi en aza indirgememiz mümkündür. Farklı bir çerçeveden bakmayı ihmal etmeyip iğneyi önce kendimize batırdığımızda, bizim de zaman zaman duygusal vampir rolüne bürünüp bürünmediğimizi sorgulamamızda fayda vardır. Yaşam boyu, karşılıklı güzel ilişkiler deneyimlediğimiz insanlarla olabilmek ümidiyle…
[1] Budak, B. (12 Mart 2017). Senin hayatındaki duygusal vampir hangisi? – Beyhan Budak (video). Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=jPIQvV9pUZs
[2] https://tr.linkedin.com/pulse/hayat-enerjimizi-tüketen-duygusal-vampirler- Prof.Dr. Şengül Hablemitoğlu (2016)
